Door: Kees Wijnen
Één ding valt niet te ontkennen: Fransen eten heel anders dan Nederlanders, maar dan ook echt heel anders. Het begint al met het ontbijt. De Nederlander ontbijt best uitgebreid; een bammetje met kaas en vleeswaren, een gekookt eitje, of een bakje yoghurt met fruit muesli, enz. Een kop koffie of thee of een glas melk erbij en we zijn content. De Fransman daarentegen doet het veel bescheidener met een stukje stokbrood of een croissant, wat jam, koffie of thee of warme chocolademelk. Dat is alles.
Fransen begrijpen niets van vleeswaren of plakjes kaas op een boterham en van hagelslag snappen ze al helemaal niets: “Hagelslag? Daar versier je taarten mee!” Eenmaal op het werk zijn Nederlanders al heel snel te vinden bij de koffieautomaat, als het kan om het uur even een bakkie doen, toch? Dat fenomeen kennen ze in Frankrijk helemaal niet! Daar wordt gewoon doorgewerkt. Niks koffiepauze! Als je thuis iemand hebt die een klus doet en je biedt hem, zoals wij Hollanders dat gewend zijn, vriendelijk een kopje koffie aan, dan wordt dat vaak afgeslagen.
De middagpauze
Om twaalf uur ’s middags laten Fransen echter alles uit hun handen vallen en gaan ze uitgebreid eten. Deze middagpauze tussen twaalf en twee uur is heilig! Het allerbelangrijkste moment van de dag! Dan moet je ze niet lastigvallen! Lunchen doe je dan niet in de bedrijfskantine die je in Frankrijk niet zo veel aantreft. De werkgever geeft zijn personeel liever lunchbonnen. “Alsjeblieft jongens, ga lekker met je collega’s een hapje eten in de stad, als je maar om twee uur weer terug bent!”
Restaurants zijn hier helemaal op ingesteld. De kok begint om een uur of tien met de ‘Mise en place’, het voorbereiden van de plat du jour, de dagschotel, die altijd heel voordelig aangeboden wordt. De gasten komen om twaalf uur binnen en kunnen meteen aanschuiven. De kok gaat om een uur of één vaak naar huis om zelf te eten. Zijn vrouw heeft daar dan een potje gekookt.
Het Franse middagmaal
Een Franse lunch bestaat meestal uit een drie -of viergangen maaltijd. Het begint in de regel met een salade, als hoofdgerecht een goed stuk vlees of vis met een beetje groenten erbij, soms wat frietjes. Dan komt de kaasplank op tafel. De bedoeling is dat je van ieder stuk kaas een plakje afsnijdt. De kelner komt alweer snel om de plank op te halen waarna hij hem op de volgende tafel legt. Soms denken Nederlanders dat ze alles op moeten eten. Dat is dus absoluut niet de bedoeling! De kelner is niet blij wanneer hij ziet dat je al z’n kostbare kaas hebt opgepeuzeld. De meeste kelners snijden bij toeristen daarom tegenwoordig de kaas voor je. Ze vragen waar je een stukje van wil en snijden een bescheiden stukje af. Dan komt natuurlijk een nagerecht, vergelijkbaar met wat we in Nederland gewend zijn, crème brulée, ile flottant, fondant au chocolat. De maaltijd wordt afgerond met een kopje koffie. De Fransman neemt er de tijd voor, het is immers het belangrijkste moment van de dag. Vandaar die lange pauze van 12 tot 2!
Cuisson
De kelner vraagt bij een stukje vlees altijd hoe je hem gebakken wilt hebben. Hij vraagt dan naar ‘Le cuisson’ Men onderscheidt de volgende gradaties:
Bien cuit – goed doorbakken
A point – medium
Rosé – licht gebakken
Saignant – heel licht gebakken
Bleu – praktisch rauw
Voor de Nederlandse vakantieganger zorgt de Franse lunch nog wel eens voor verwarring. Die heeft namelijk vakantie en doet het rustig aan. Lekker uitgeslapen met een flink ontbijt op, gaat hij rond een uur of elf eens op stap. Een beetje winkelen, flaneren door de winkelstraten, heerlijk!
Tot zijn grote schrik gaan tegen twaalven overal de rolluiken dicht. Het winkelpersoneel gaat eten. Zo om een uur of één half twee denkt de vakantieganger: “goh, laten we eens ergens een hapje gaan eten, het ruikt hier overal zo lekker.”
Hij stapt een gezellig restaurantje binnen waar nog wel een paar tafeltjes vrij zijn. De ober komt echter al aangesneld met de mededeling dat er niet meer gegeten kan worden. De kok is immers al naar huis! Een glaasje wijn met een broodje zou eventueel nog wel kunnen. Beteuterd druipt de vakantieganger weer af. Dit fenomeen doet zich met name voor in de kleinere plaatsen. In de grote steden stemmen ze wat meer af op het ritme van de toeristen.
Plat du jour
Omdat de meeste Fransen tussen de middag buiten de deur eten, bieden alle restaurants, alleen tussen de middag, een ‘menu du jour’ of ‘plat du jour’ aan. Er staat meestal ergens een schoolbord met een drie -of vier gangen menu dat in de regel wordt aangeboden tussen de 11 en 14 euro. Je kunt niet afwijken van het menu. Als het je niet aanstaat kun je ook van de kaart eten, maar dan ben je wel veel duurder uit.
’s Avonds wordt er nooit een menu du jour aangeboden, dan eet je à la carte. Er moeten immers wel centjes verdiend worden. In de regel ben je dan inclusief wijn en koffie ergens tussen de 25 en 35 euro per persoon kwijt.
Obesitas
Vroeger werden Fransen geroemd om hun slanke lijn. Met name de ranke postuurtjes van de Franse dames met maatje 36 trokken de aandacht. Nou beste mensen, dat is allemaal voorbij! Ook in Frankrijk is iedereen veel en veel te dik en viert de fast food industrie hoogtij! De Franse overheid heeft lang geprobeerd om McDonalds (Macdo) buiten de Franse landsgrenzen te houden, maar met het vrije Europese vestigingsbeleid waren ze niet meer tegen te houden. Ze mochten zich uiteindelijk in Frankrijk vestigen, maar de hoge palen met de grote M bliven verboden, die mag de ‘macdo’ niet neerzetten.
Het avondeten
In de regel wordt er tot zes, zeven, acht uur ’s avonds doorgewerkt. Het avondmaal is in principe ook warm maar minder uitgebreid. Een maaltijdsoep, kliekjes van de vorige dag, etc. De Fransen eten nooit vóór acht uur. Ga daarom ’s avonds niet te vroeg naar een restaurant. De kans is erg groot dat ze nog dicht zijn of dat de kok helemaal niet blij is met je vroege komst of je zelfs wegstuurt! Ga op z’n vroegst om half acht. Je bent dan waarschijnlijk de eerste!
Zondagsmiddags gaan Fransen met familie uit eten. Alle restaurants doen dan goede zaken. Zondagsavonds zijn de meeste restaurants echter weer gesloten, zoals ook vaak de gehele maandag. Zie je ergens onderweg een restaurantje waar tussen de middag een heleboel bestelbusjes en vrachtwagens geparkeerd staan? Dan ben je aan het goede adres en weet je zeker dat je voor weinig geld goed kunt eten en dat de sfeer top is!