Door: Kees Wijnen
Wij wonen inmiddels ruim 18 jaar in Frankrijk. Na al die tijd zijn we de Franse taal nog steeds allesbehalve meester. We redden ons prima hoor, maar een diepgaand gesprek over bijvoorbeeld politiek of sociaal maatschappelijke problemen blijft vooralsnog best wel lastig.
Een tijdje terug keek ik op TV naar een Franse cabaretier. Daar was dus niets, maar dan ook geen woord van te verstaan. Het ging veel en veel te snel! Wat mij altijd intrigeert is dat ook de Franse taal, zoals alle andere talen, bol staat van de grappige uitzonderingen, taalkronkels en andere gekkigheidjes. Ook de Fransen gebruiken in iedere zin hun favoriete stopwoordjes. Zoals de Nederlander in iedere zin bijvoorbeeld het woord dus gebruikt of de term weet je wel of zeg maar, zo viel het mij op dat in Frankrijk verreweg het meest populaire woord du coup is. “Du coup, je vous envoie la lettre demain” Het betekent zoiets als trouwens of zeg maar. Je ne sais pas, du coup, comment ça marche. Een Franse kennis van ons gebruikt werkelijk in iedere zin du coup. Op een gegeven moment ga je er op letten en dan wordt het zelfs knap irritant.
Er zijn meerdere stopwoordjes. Zo wordt ook frequent gebezigd franchement of tellement. Ook het woordje alors wordt menigmaal gebruikt of d’accord.
Tac en Oppe
Ook nog iets anders viel ons op. Als je een gesprek hebt met bijvoorbeeld een dame van de bank die achter een computer zit en je gegevens moet invoeren, dan zeggen ze bij iedere handeling tac of oppe. Let er maar eens op, ook als je bijvoorbeeld een helpdeskmedewerker aan de telefoon hebt die achter een pc zit. Telkens als er iets ingevoerd wordt: tac!
Ei en eieren
Als je eens een leuk woordspelletje met Fransen wil doen, probeer dan eens het volgende. Het is in schrift een beetje lastig uit te leggen, dus ik probeer het fonetisch uit te leggen.
Vraag aan een Fransman wat een ei is in het Frans
Hij zal dan zeggen un uf
Vraag hoe hij eieren zegt
Hij zal dan zeggen des eu
Dan vraag je: en twee eieren?
deux eu zal hij zeggen
en drie eieren”
Trois eu zal hij antwoorden en je ziet hem al denken “wat is dit voor onzin, waar gaat dit naartoe?”
Je gaat door: en vier eieren?
Dan is het even stil en zegt glimlachend quatre uf!
Ga je door dan zegt hij cinq uf, six eu, sept uf.
Het komt erop neer dat als het telwoord eindigt op een zachte medeklinker (trois, six, neuf, dix) dan zegt hij eu. Eindigt het telwoord op een harde medeklinker (quatre, cinq, sept, huit) dan zegt hij uf.
Dit is overigens streekgebonden. Er zijn enkele streken waar ze zeggen: dix uf.
Als wij met Franse gasten een table d’hotes hadden en het gesprek wilde even niet vlot op gang komen, dan deden we dit woordspelletje. Dan was het ijs meteen gebroken en kwam de conversatie, ook tussen de Fransen onderling, pas goed op gang.
Quatre vingt un
Ik weet nog goed dat we heel in het begin zo’n moeite hadden met de Franse telwoorden. Als iemand weer eens z’n telefoonnummer op ons antwoordapparaat had ingesproken, moesten we het vaak tien keer terugluisteren, eer we het nummer eindelijk correct genoteerd hadden.
Op het antwoordapparaat stond dan weer eens: rappelez-moi au numéro suivant: zero six, soixante douze, quatre vingt dix sept, quarante neuf, trente et un.
Nu wilde ik het eens hebben over die trente et un, oftewel een en dertig. Ze zeggen trente et un, maar niet trente et deux. Ze zeggen quarante et un en dat gaat door tot soixante-et-onze, want bij alles daarboven laten ze de et weg en zeggen dan quatre vingt un en quatre vingt onze en cent un, enz.
Als Fransen een nummer moeten opnoemen, doen ze dat altijd maar dan ook altijd in groepjes van twee cijfers. Ik vroeg wel eens of ze het nummer alsjeblieft chiffre par chiffre konden spellen en dat kunnen ze dus niet!! Ze weten niet hoe ze dat moeten doen!
Oui en klemtoon
Nog twee andere zaken die me opvielen. Zo kent de Franse taal geen woorden waar de letter W in voorkomt, uitgezonderd enkele uit het Engels geïmporteerde woorden. Sla er het Franse woordenboek maar eens op na. Je vindt dan een halve pagina met een paar geïmporteerde woorden.
“Nou . . .” zei een vriend van mij “Het woord OUI (JA) heeft wel een W!”
Een ander curieus fenomeen is het feit dat Fransen op ALLE woorden het accent altijd, maar dan ook altijd op de laatste lettergreep leggen. Noem maar een paar willekeurige woorden: Maison, Président, ordinateur, chemin, école. Dit laatste woord école eindigt op een stomme klinker, die telt niet. Waar dus in andere talen het accent op iedere willekeurige lettergreep kan liggen, leggen de Fransen hem altijd op de laatste. Ook als Fransen Engels spreken, blijven ze dit volhouden, waarbij het grappige “Allo, Allo”, accent ontstaat.
Nu lijkt het in bovenstaand relaas alsof ik de Franse taal maar een gekke taal vind, met ridicule uitzonderingen. Het tegendeel is natuurlijk waar. Frans is een prachtige taal en iedere taal is maf, staat bol van de raarste taalkronkels en druist in tegen iedere vorm van logica.
