Frankrijk gaat wijn en wijngaarden vernietigen, wat is er toch aan de hand?

Wat is er toch met de Franse wijnbouw aan de hand.

Een mooi klein wijn châteautje à la Ilja Gort… een wijnkelder, een beetje proeven en bottelen, een mooi etiketje erbij wie wil dat nou niet ? We hebben een romantisch beeld van de Franse wijnbouw. Vakbladen, wijncursussen, VVV en amateur ‘wijnkenners’ die ieder jaar weer op zoek gaan in een of andere wijnstreek naar een ‘onontdekt’ en niet geclassificeerde ‘topwijn’….sttt niemand vertellen’ schetsen ons een beeld van een emblematische Franse landbouwsector, waar geen wolkje aan de lucht is.

Het tegenovergestelde is het geval. Het gaat helemaal niet goed met de Franse wijnbouw. Er is overproductie en de sector weet niet goed hoe het tij te keren. Vooral de Bordeaux wijngaarden verkeren in een ernstige economische en sociale crisis. Hoe is dat eigenlijk allemaal zo gekomen? Om daar inzicht in te krijgen moeten we drie jaar terug in de tijd. Het begint allemaal na de Covid uitbraak nu precies jaar geleden. De restaurants sloten en de grenzen gingen dicht, de wereldhandel en het toerisme vooral uit China stagneerde
Sinds die tijd hebben de Bordeaux-wijngaarden te maken met een “overproductie”, die de laatste maanden alleen maar erger is geworden. Veel wijnbouwers, die toch al met moeite het hoofd boven water wisten te houden staan nu op omvallen. Het gaat vooral om de Bordeaux- en Bordeaux Supérieur-benamingen, d.w.z. de wijnen uit het middensegment die vooral in supermarkten worden verkocht en als tafelwijn worden geconsumeerd.

Volgens een rapport van de Landbouwkamer wordt meer dan een miljoen hectoliter wijn niet verkocht en ligt opgeslagen in de kelders. In 2022 werd slechts 4 miljoen hectoliter verkocht, terwijl de wijngaarden 5,5 miljoen hectoliter produceerde. Als gevolg daarvan storten de prijzen in en vinden de weinige transacties plaats tegen bespottelijke lage prijzen waarmee de wijnbouwers hun productiekosten niet kunnen terugverdienen.
Om het tij te keren hebben de wijnbouwers van de Gironde zich verenigd in een collectief om het rooien van hun wijnstokken te eisen. In een grote demonstratieve actie trokken 700 wijnbouwers op 6 december naar de prefectuur van de Gironde om een “sociaal plan” te eisen in de vorm van een premie voor het rooien van wijnstokken om vraag en aanbod weer in evenwicht te brengen.

Meer dan een kwart zei hun activiteiten te willen staken en over te gaan tot het volledig rooien van hun wijnstokken. Het probleem is dat wanneer je met een bedrijf stopt, het verboden is om de wijngaarden braak te laten liggen, waardoor er gewasziektes zouden kunnen ontstaan.
Veel andere wijnbouwers zeiden dat zij slechts een deel van hun wijngaarden wilden rooien om over te schakelen op andere gewassen, zoals olijven of hazelnoten.
Na deze demonstratieve acties heeft de prefectuur in samenwerking met de Kamer van Landbouw een crisiseenheid opgericht om de omvang van de problemen in kaart te brengen. Een maand lang werd een online-telling gehouden, waarbij landbouwers in moeilijkheden zich konden melden. Uiteindelijk verklaarden 1.320 respondenten in moeilijkheden te verkeren, dat wil zeggen een derde van het aantal wijnbouwers van de ongeveer 4.000 wijnbouwers in de streek.
In tegenstelling tot het wijdverbreide idee dat de wijnbouwers in de Gironde puissant rijke grootgrondbezitters zijn die kapitalen verdienen aan hun Grand Cru wijnen, heeft 70% van de wijnboeren een inkomen onder het minimumloon, volgens cijfers van de Landbouwkamer. Een derde van hen zou zelfs een negatief inkomen hebben.
Een ander probleem is dat één op de twee wijnboeren in het departement ouder is dan 55 jaar, en de helft van deze leeftijdsgroep kan geen koper vinden om met pensioen te gaan.
Volgens de landbouw wet mag een landbouwer echter slechts 3,5 hectare wijngaard bezitten om zijn pensioenrechten te ontvangen. Deze maatregel, die oorspronkelijk de boeren in staat stelde hun karige pensioenen aan te vullen met een kleine pensioenaanvulling, blijkt nu een loden last te zijn. Traditioneel verhuurden de wijnbouwers hun extra hectares om slechts de wettelijk voorgeschreven 3,5 hectare te behouden. Maar met de overproductiecrisis wil geen enkele boer het risico lopen een pachtcontract over te nemen waar je nooit meer vanaf komt. Een patstelling waardoor het rooien van de overtollige hectares de enige oplossing lijkt te bieden voor de oudere wijnboeren.
Wat zijn de oorzaken van de crisis? Er worden verschillende redenen gegeven om deze overproductie te verklaren. Allereerst economische redenen: inflatie, de oorlog in Oekraïne, Amerikaanse belastingen maar vooral het sluiten van de Chinese markt in 2020.
China was tien jaar lang de belangrijkste afnemer voor de Bordeaux-export, goed voor één fles op vijf. Dertig jaar geleden werd besloten om de productie van de rode Bordeaux-appellation strategisch te richten op de opkomende economieën, als compensatie voor de teruglopende wijnconsumptie in Europa en vooral Frankrijk zelf.
In 60 jaar tijd hebben de Fransen hun wijnconsumptie met 70% verminderd, waarbij de dagelijkse tafelwijn geleidelijk werd vervangen door de consumptie van flessen van hogere kwaliteit. Alleen werden die betere wijnen niet meer iedere dag gedronken. En die trend zal niet worden omgebogen, want de verkoop in supermarkten (50% van de totale verkoop) daalt elk jaar. In 2022 daalde die omzet zelfs met 15% en werd vooral vervangen door bier. Bier is namelijk verreweg de populairste alcohol geworden onder jongeren en huishoudens met een laag inkomen.
Hoe deze problemen moeten worden opgelost voor de wijnbouwers is nog geen gelopen race, daarvoor is de wet en regelgeving te ingewikkeld geworden. Het collectief Viti 33, dat de acties van de wijnboeren in de Bordeaux coördineert, vraagt regeringssteun voor het rooien van 15.000 hectare, tegen een kostprijs van 10.000 euro per hectare, inclusief de kosten van het rooien, de staatsgarantielening die door een groot aantal wijnbouwers is aangegaan, en de sociale en fiscale lasten.

Maar omdat rooipremies sinds 2009 door de Europese Commissie aan strenge voorwaarden moeten voldoen, heeft de vertegenwoordiger van het collectief, Didier Cousiney, een wijnbouwer in de buurt van Langon, nu voorgesteld om de maatregel de vorm te geven van een lening die wordt aangegaan door de CIVB, de Raad voor de Wijnhandel van Bordeaux, en die wordt gefinancierd met de bijdragen van de wijnbouwers van het departement.
Vorige week, werd op het ministerie van Landbouw een vergadering gehouden in aanwezigheid van vertegenwoordigers van de gehele Franse wijnindustrie. Naast de verlenging van de PGE (staatsgegarandeerde lening) tot eind 2023 voor bedrijven in moeilijkheden, kondigde minister Marc Fesneau de lancering aan van een grote distillatiecampagne met 160 miljoen euro ter ondersteuning van wijnbouwers die geconfronteerd worden met hun overproductie: het doel is om 2,5 miljoen hectoliter wijn te distilleren; het product van de distillatie kan worden gebruikt om parfums, bio-ethanol of hydroalcoholische gel te maken.
Het zal ‘dweilen met de wijn tap open’ zijn want de productie zal blijven groeien en de voorraden zullen dit jaar onmiddellijk weer worden aangevuld.
Bron: https://www.marianne.net/societe/alimentation/tout-comprendre-a-la-grave-crise-economique-et-sociale-qui-frappe-le-vignoble-bordelais