Door: Kees Wijnen
Het is alweer een tijdje geleden dat ik mij wel eens afvroeg waarom wij in hemelsnaam zijn opgezadeld met een een QWERTY-toetsenbord. Waarom hebben we eigenlijk niet gewoon een ABCDEF keyboard! Wat googelen verschafte duidelijkheid. Voor het geval je het nog niet wist; dit stamt nog uit de periode van de allereerste typmachines zoals op bijgaande foto.
Rappe secretaresses hadden er nogal eens last van dat, als ze te snel typten, letters vast kwamen te zitten. Ik kan me dat als kind nog herinneren toen ik met de typmachine van mijn vader speelde. Als je dan een hoop letters tegelijkertijd aansloeg, zat de zaak helemaal vast. Door de toets combinaties aan te passen, kwam men de rappe secretaresse tegemoet en ontstond er een toetsenbord lay-out waarbij de letters elkaar minder snel ‘omarmden’. Klaarblijkelijk beviel de AZERTY combinatie voor de Franse taal beter.
Ikzelf gebruik hier in Frankrijk nog hardnekkig het QWERTY-toetsenbord. Ik kan maar niet wennen aan het Franse keyboard. Handig natuurlijk dat je voor de é de è en de à een aparte toets hebt, maar alle cijfers in de SHIFT positie vind ik een ramp, alsmede de positie van bijvoorbeeld de @ en andere belangrijke leestekens.
Nu we het over leestekens hebben; in een gesprek met mijn buurvrouw noemde zij het leesteken – oftewel het tussenstreepje ‘le tiret du six’! Ik zei: “le tiret du quoi??!!”
“Ja” zei ze lachend “het streepje dat onder onder de 6 staat op het toetsenbord!”
“Oh!” zei ik verbaasd “en hoe noemen jullie dan dat andere streepje, de _ ?”
“Ah” zei ze “Dat is le tiret du bas! Maar we noemen het ook le tiret du 8, omdat hij onder de 8 zit!”
“Weer wat geleerd!” dacht ik bij mezelf. Grappig!
We hebben toen meteen maar even de overige leestekens doorgenomen:
beletselteken (doorlooppuntjes ) …. points de suspension
dubbele punt : deux-points
haakjes ( ) parenthèses
komma , virgule
punt . point
puntkomma ; point-virgule
rechte haakjes [ ] crochets
sterretje * astérisque
streepjes (gedachtenstreepje) – – tirets
uitroepteken ! point d’exclamation
vraagteken ? point d’interrogation
kuut ‘ accent aigu
graaf ` accent grave
hoedje ^ accent circonflexe
cedille (haakje) ç accent cédille
apestaartje @ arobase
hekje # dièse
Slash en back slash / \ barre oblique, oblique inversée
ampersand & esperluette
trema ë tréma
aanhalingstekens ‘ ‘ guillemets
De guillemets komt in vele soorten zoals ´<>”«» met allemaal hun eigen naam, zoals guillemets droits, anglais, fançais, allemand, informatique, etc.
Ook las ik op internet dat het accent aigu ´ alleen op de letter E voorkomt. Aan het begin van een woord betekent het vaak dat er in het verleden een S achter stond, zoals in étable. Zet de S ertussen en je ziet het Engelse woord stable en het Nederlandse woord stal. Of école, en school.
Het accent grave ` komt voor op de A, E, of U. Op de A en E dient het om een onderscheid te maken met identieke woorden, zoals in “ou” (of) en “où” (waar).
Het accent circonflexe ^ komt voor op de A, E, I, O, en U. Het geeft aan dat er vroeger een S achter de letter stond, zoals in “fête” (feest). Ook wordt het wel gebruikt om onderscheid te maken, bijvoorbeeld in “du” (samenvoeging van de + le) en “dû” (voltooid deelwoord van devoir).
Het accent tréma ¨ komt voor op de E, I, of U en wordt gebruikt wanneer twee opeenvolgende klinkers moeten worden uitgesproken, zoals in naïve.
De cédille ¸ komt alleen bij de letter C voor. Het betekent dat de C niet hard, maar zacht moet worden uitgesproken, zoals in garçon. Maar de C-cédille komt nooit voor een E of I, want in dat geval heeft de C altijd een S-klank, denk maar aan centre.